Choroba
Trądzik pospolity
Opis
Trądzik pospolity (acne vulgaris) jest jedną z najczęstszych chorób skóry, która dotyczy nie tylko nastolatków, ale także osoby dorosłe. Stanowi poważny problem psychologiczny, społeczny i ze względu na wieloczynnikową etiopatogenezę, również wyzwanie terapeutyczne. Trądzik występuje w okolicach bogatych w gruczoły łojotokowe, charakteryzuje się powstawaniem zaskórników, krostek i grudek zapalnych. Aby uniknąć powstania blizn, konieczna jest skuteczna terapia dermatologiczna.
Podstawą leczenia trądziku jest m.in. zwalczanie bakterii Propionibacterium acnes, zmniejszenie łojotoku, hamowanie nadmiernej keratynizacji ujść mieszków włosowych. W walce z trądzikiem zastosowanie znajdują zarówno leki miejscowe jak i ogólne. Terapia jest odpowiednio dopasowana do zróżnicowanego nasilenia zmian chorobowych. Do leczenia łagodnych form często wystarczająca jest terapia zewnętrzna, stosowane są m.in. antybiotyki, nadtlenek benzoilu (BPO), retynoidy (pochodne witaminy A). Przy zmianach bardziej nasilonych i opornych, dobre efekty terapeutyczne uzyskuje się dzięki zastosowaniu terapii ogólnej w połączeniu z terapią miejscową. W ramach terapii doustnej stosowane są w tym przypadku antybiotyki tetracyklinowe i makrolidowe. Zaawansowane oraz oporne na długotrwałą terapię konwencjonalną postacie trądziku są leczone pochodną witaminy A, izotretynoiną doustnie. Terapia tym lekiem jest najintensywniejszą formą leczenia trądziku, wpływającą na wszystkie czynniki etiologiczne choroby. U kobiet opornych na leczenie klasyczne trądziku, zastosowanie znajduje także terapia hormonalna preparatami zawierającymi progestageny. Ważną kwestią u pacjentów z cerą trądzikową jest odpowiednia pielęgnacja skóry oraz zbilansowana dieta.
Choroba
Atopowe zapalenie skóry
Opis
Atopowe zapalenie skóry (AZS) jest chorobą wieloczynnikową, autoimmunologiczną, o genetycznej predyspozycji, która charakteryzuje się zmianami zapalnymi na ciele z towarzyszącym bardzo intensywnym świądem. W Polsce dotyka ok. 15% dzieci i 1-5% dorosłych. U osób z atopowym zapaleniem skóry o wiele częściej występują także inne choroby z kręgu chorób atopowych jak astma oskrzelowa, alergiczny nieżyt nosa, alergiczne zapalenie spojówek czy pokrzywka. Diagnoza AZS jest stawiana na podstawie obrazu klinicznego i wywiadu lekarskiego.
Podstawą leczenia atopowego zapalenia skóry jest bardzo intensywne nawilżanie skóry i jej odpowiednia pielęgnacja preparatami hipoalergicznymi. Zewnętrznie stosuje się m.in. glikokortykosteroidy, inhibitory kalcyneuriny jak takrolimus i pimekrolimus, polidokanol, garbniki, środki antyseptyczne/przeciwbakteryjne. Opcją terapeutyczną AZS jest również fototerapia. Doustnie, celem zmniejszenia swędzenia skóry, stosuje się leki antyhistaminowe. Ogólnoustrojowo odpowiednie są klasyczne preparaty, np. cyklosporyna. Najnowszą, bardzo skuteczną opcję terapeutyczną AZS stanowią leki biologiczne. Pierwszym dopuszczonym do obrotu i coraz częściej stosowanym jest dupilumab.
Choroba
Choroby paznokci
Opis
Choroby paznokci mogą być spowodowane przez działanie miejscowych czynników zaburzających wzrost płytki paznokciowej, jak i być wynikiem choroby ogólnej (układowej). Najczęstszą przyczyną chorób paznokci (ok. 50%) jest grzybica powodowana przez grzyby z gatunku dermatofitów, ale również przez grzyby drożdżakowe i pleśniowe. Zakażanie wału paznokcia jest wywoływane ponadto przez bakterie, w szczególności Staphylococcus aureus. Coraz częściej obserwuje się także ciężką infekcję paznokcia bakterią Pseudomonas aeruginosa. Pewne zmiany paznokci są charakterystyczne dla naszego wieku, np. pionowe bruzdy typowe dla osób starszych. Zmiany paznokci pojawiają się w chorobach tarczycy, u osób z niedoborem żelaza, cukrzycą, również jako część obrazu klinicznego łuszczycy, bielactwa, liszaja płaskiego czy choroby Dariera. Bardzo poważnymi jednostkami chorobowymi, które charakteryzują się m.in. zaburzeniami wzrostu płytki paznokciowej, są kolegonozy, np. toczeń rumieniowaty.
Najważniejszym etapem leczenia chorób paznokci jest ustalenie przyczyny konkretnego schorzenia. Podstawą diagnozy są: szczegółowy wywiad lekarski, badanie fizykalne i badanie dermatoskopowe. Uzupełniająco, jeżeli jest to adekwatne do danego przypadku, stosuje się także badania mikologiczne, bakteriologiczne, biochemiczne krwi, diagnostykę obrazową i inne.
W leczeniu zmian paznokci wykorzystuje się zarówno terapie lokalne, jak i ogólne. W wielu przypadkach konieczne jest uzupełnienie terapii o odpowiednią pielęgnację i zabiegi higieniczne.
Choroba
Półpasiec
Opis
Półpasiec (herpes zoster) jest chorobą wywoływaną przez wirus ospy wietrznej i półpaśca (VZV). Choroba ta jest reaktywacją utajonego zakażenia wirusowego, po przebytej w przeszłości ospie wietrznej. Na skórze jednostronnie pojawiają się pęcherzyki, dodatkowo pacjenci odczuwają pieczenie, swędzenie, mrowienie i ból. U części pacjentów w bardziej zaawansowanym stadium choroby może rozwinąć się także neuralgia popółpaścowa. Ciężki przebieg kliniczny półpaśca obserwuje się pod postacią krwotoczną bądź zgorzelinową – skutkującą powstaniem nieestetycznych owrzodzeń i blizn. Nieleczony półpasiec może prowadzić do ciężkich powikłań, np. zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenia wątroby czy ostrej martwicy narządów wewnętrznych.
Diagnoza w większości przypadków jest stawiana wyłącznie w oparciu o charakterystyczny obraz kliniczny. Leczenie polega na zastosowaniu systemowej terapii przeciwwirusowej, przeciwbólowej oraz miejscowej.
Choroba
Egzema
Opis
Egzema to szersze pojęcie określające nieinfekcyjny stan zapalny skóry (naskórka i warstwy brodawkowatej skóry właściwej) różnego pochodzenia. Może występować pod postacią wyprysku kontaktowego, łojotokowego, atopowego, mikrobowego czy zastoinowego. Objawia się uporczywym swędzeniem. Charakterystycznymi zmianami skórnymi są rumień, grudki, pęcherzyki i nadżerki. W przypadku nadkarzenia mogą pojawić się zmiany ropne i strupy.
Należy określić przyczynę wyprysku i ją jak najszybciej zneutralizować. W większości przypadków wystarczająca jest lokalna terapia przeciwzapalna i antyseptyczna.
Choroba
Łysienie
Opis
Włosy podobnie jak paznokcie są wytworem naskórka i wszelkie choroby związane z owłosieniem winny być leczone przez lekarza specjalistę dermatologa. Proces łysienia, w pewnym zakresie, dotyczy praktycznie każdego człowieka. Pacjenci obserwują wzmożone wypadanie włosów, które stają się cienkie, suche, łamliwe, matowe i pozbawione blasku.
Łysienie może być objawem bardzo poważnej choroby ogólnoustrojowej, tj. tocznia rumieniowatego. Do innych chorób, którym może towarzyszyć wzmożone wypadanie włosów należą: choroby zakaźne, choroby tarczycy, cukrzyca, łuszczyca, nowotwory czy infekcje owłosionej skóry głowy. Nasilone wypadanie włosów może być również spowodowane niedokrwistością wynikającą z niedoboru żelaza, działaniem leków, nieodpowiednią dietą i stresem. U kobiet obserwuje się również łysienie będące konsekwencją zaburzeń gospodarki hormonalnej, np. po porodzie czy w okresie menopauzy. Charakterystycznymi formami łysienia, występującymi w przypadku chorób autoimmunologicznych, są m.in. łysienie plackowate czy odmiana mieszkowa liszaja płaskiego. Najczęstszą przyczyną wypadania włosów u kobiet i mężczyzn jest genetycznie uwarunkowane łysienie androgenowe.
Podstawą diagnostyki łysienia jest klasyczny obraz kliniczny, szczegółowy wywiad i badanie biochemiczne krwi. Uzupełniająco można wykonać trichoskopię, trichogram czy badanie histopatologiczne wycinka skóry. W ramach leczenia łysienia stosuje się leki zarówno miejscowo, jak i doustnie. Coraz większą popularnością cieszy się także zabieg chirurgicznej transpaltacji włosów.
Choroba
Trądzik różowaty
Opis
Trądzik różowaty (acne rosacea, rosacea) jest przewlekłą, zapalną chorobą skóry występującą w części środkowej twarzy, której objawami są przede wszystkim: rumień, powiększone naczynka krwionośne, grudki i nieestetyczne krosty. Niezwykle istotną kwestią jest wczesna diagnoza i rozpoczęcie leczenia, ponieważ nieleczony trądzik różowaty stopniowo postępuje i może doprowadzić do wytworzenia ciężkich zmian przerostowych skóry twarzy.
W terapii stosuje się preparaty miejscowe jak i doustnie antybiotyki. W najcięższych postaciach należy rozważyć zaopatrzenie chirurgiczne (poprzez m.in. wycięcie zmian nożem elektrycznym). Pacjenci z trądzikiem różowatym wymagają hipoalergicznej pielęgnacji skóry, konieczne jest unikanie wielu czynników wyzwalających zmiany skórne oraz restrykcyjna fotoprotekcja.
Choroba
Łuszczyca
Opis
Łuszczyca (psoriasis) jest przewlekłą zapalną autoimmunologiczną chorobą, o podłożu genetycznym, dotykającą ok. 2-4% europejskiej populacji. Jest chorobą wieloukładową, która poza skórą, dotyka również stawy i narządy wewnętrzne. Zmiany skórne pod postacią grudek i płytek rumieniowych ze srebrzystym łuszczeniem charakteryzują się okresowymi nawrotami i remisjami. Łuszczyca dotyczy skóry ciała, owłosionej głowy, a u ok. 40-50% pacjentów pojawiają się również zmiany paznokci. U części pacjentów może rozwinąć się charakterystyczna forma łuszczycy zwana krostkową, może też dojść do rozwinięcia erytrodermii (stan zapalny z zaczerwienieniem skóry całego ciała).
Podstawą rozpoznania choroby jest stwierdzenie charakterystycznych wykwitów skórnych w typowej lokalizacji. W wyjątkowych sytuacjach pobiera się wycinek skóry do oceny histopatologicznej.
Terapeutycznie stosuje się preparaty działające złuszczająco i przeciwzapalnie – miejscowo, bezpośrednio na zmiany skórne. Ponadto w leczeniu łuszczycy zastosowanie znajduje fototerapia. Obok klasycznych leków doustnych jak metotreksat, cyklosporyna, retynoid acytretyna, stosuje się także całą gamę leków biologicznych.
W przebiegu łuszczycy niezwykle istotną kwestią jest intensywne nawilżanie skóry preparatami z mocznikiem, które istotnie przyśpieszają wygajanie zmian. Ze względu na stygmatyzujący i psychicznie obciążający charakter choroby, wielu pacjentów wymaga również wsparcia psychologicznego.
Choroba
Kontaktowe zapalenie skóry
Opis
Jest stanem zapalnym skóry o podłożu toksycznym (czynniki drażniące działają bezpośrednio na skórę) lub alergicznym (konieczna jest uprzednia faza sensybilizacji, czyli wytworzenia nadwrażliwości na alergeny). W toksycznym (niealergicznym) kontaktowym zapaleniu skóry zmiany skórne zlokalizowane są w miejscu, w którym najczęściej dochodzi do kontaktu z substancją drażniącą, np. na rękach i przedramionach. Klinicznie wyróżnia się dwie postacie niealergicznego kontaktowego zapalenia skóry: postać ostrą, występującą np. po chwilowym kontakcie skóry z kwasem żrącym, i postać przewlekłą, np. po wielomiesięcznym/wieloletnim, regularnym kontakcie skóry z detergentami o niewielkim potencjale drażniącym. Alergiczne kontaktowe zapalenie skóry związane jest z IV typem reakcji nadwrażliwości według klasyfikacji Coombsa i Gella. Przed fazą objawową ma miejsce faza sensybilizacji, czyli uczulania, która przebiega bezobjawowo. Zmiany skórne typowe dla kontaktowego zapalenia skóry to: rumień, pęcherzyki, grudki, które po dłuższym czasie przeobrażają się w przewlekłą egzemę z lichenizacją (pogrubiony relief skóry), hyperkeratozą (nadmierne rogowacenie) i nadżerkami. Klinicznie niealergiczne od alergicznego kontaktowego zapalenia skóry odróżnia fakt, że zmiany skórne w alergicznym wyprysku nie są wyraźnie odgraniczone od otoczenia i występują nie tylko w miejscu działania alergenu. Czynnikami najczęściej wywołującymi formę alergiczną egzemy są: nikiel, chrom, kobalt. Badaniem umożliwiającym wykrycie alergenów uczulających są testy płatkowe (patch-test, substancje badane są przyklejane plastrami na plecach – po 48 i 72h oceniana jest reakcja skórna).
Podstawą leczenia jest konsekwentne unikanie kontaktu z substancją drażniącą/alergenem, ewentualnie noszenie rękawiczek ochronnych. Bardzo ważna jest odpowiednia pielęgnacja skóry. Lokalnie stosuje się preparaty glikokortykosteroidowe (w fazie ostrej przebiegu choroby), doustnie leki przeciwhistaminowe, a w przypadku nadkażenia bakteryjnego również antybiotyki bądź antyseptyki.
