Łysienie plackowate to choroba skórna autoimmunologiczna, o złożonej etiopatogenezie, dotykająca 1-2% ludzi na świecie. Należy do niebliznowaciejących form łysienia i może występować pod kilkoma postaciami. Schorzenie to ma charakter zapalny i przewlekły, u około 20% przypadków stwierdza się podłoże immunogenetyczne. Zmiany skórne uwidaczniają się poprzez pojawiające się nagle łyse miejsca, głównie na głowie, rzadziej na innych częściach ciała.
Choroba może prowadzić do całkowitej utraty włosów na głowie, brwiach, rzęsach i w okolicach intymnych. U niektórych pacjentów zauważa się także zmiany na paznokciach. Łysienie plackowate może stanowić przyczynę poważnych zaburzeń psychicznych, które są spowodowane brakiem akceptacji, wyobcowaniem i poczuciem stygmatyzacji ze strony otoczenia.
Możliwymi czynnikami, sprzyjającymi występowaniu ognisk łysienia plackowatego są m.in. stany zapalne istniejące w organizmie w ramach różnych zaburzeń (np. spowodowanych przez alergeny roślinne i zwierzęce, toksyny drobnoustrojów czy zachwianie równowagi mikrobioty). Osoby z omawianą dolegliwością częściej cierpią na schorzenia z kręgu chorób atopowych (atopowa diateza) oraz bielactwo, w wielu przypadkach obserwuje się też współistniejące choroby autoimmunologiczne tarczycy.
Łysienie plackowate jest tak samo często spotykane u kobiet, jak i u mężczyzn, stąd wniosek, że jednostka chorobowa nie wykazuje preferencji płciowej. Na pytanie, czy po łysieniu plackowatym włosy odrosną, mamy dobrą wiadomość: w większości przypadków dochodzi do regeneracji mieszków włosowych.
Łysienie plackowate to choroba występująca w różnych odmianach. Ze względu na kształt ognisk i zakres utraconego owłosienia wyróżnia się najczęściej:
Jak powszechnie wiadomo, włosy wypadają każdego dnia. W warunkach fizjologicznych ich średnia utrata wynosi około 80-100 sztuk dziennie i jest to zjawisko całkowicie naturalne, które nie powinno budzić żadnego niepokoju. O nadmiernym wypadaniu włosów zaczynamy mówić wtedy, gdy codziennie, przynajmniej przez kilka tygodni, tracimy ich znacznie więcej niż zazwyczaj.
Początek łysienia plackowatego przypada przeważnie na okres dzieciństwa lub wczesnej młodości. Nie oznacza to jednak, że nie może pojawić się w innym momencie życia. Ustalenie przyczyn tego schorzenia wymaga dalszych badań, ale uważa się, że bezpośredni wpływ na jego występowanie mają czynniki autoimmunologiczne (reakcja zapalna, cytotoksyczna, kontrolowana przez komórki limfocytów Th17).
U osób z łysieniem plackowatym układ odpornościowy atakuje mieszki włosowe własnego organizmu, ponieważ traktuje je jak intruza. Atak układu immunologicznego skutkuje zmianami o charakterze zapalnym, które w konsekwencji powodują wypadanie włosów. Keratynocyty, uwalniając cytokiny zapalne, uaktywniają komórki śródbłonka, co sprawia, że wokół mieszków gromadzi się naciek zapalny, który im jest silniejszy, tym większe uszkodzenia mieszków powoduje. Stan ten przyspiesza wejście włosów w fazę telogenu (spoczynku/obumierania). W sytuacji, gdy stan zapalny zniknie, mieszki podejmują działania mające na celu wznowienie wyrastania nowych włosów.
Wśród czynników, które potencjalnie mogą mieć wpływ na pojawienie się stanu zapalnego, wymienia się m.in.:
Głównym objawem łysienia plackowatego jest pojawienie się w obrębie głowy nieowłosionych ognisk, które początkowo kształtem i rozmiarem przypominają monetę, a wraz z rozwojem choroby stopniowo się powiększają, osiągając średnicę 5-10 cm. Mają one regularny kształt, są pozbawione owłosienia, jednak skóra pozostaje niezmieniona. W pierwszej fazie objawy najczęściej występują w okolicach potylicy i ciemieniowo-czołowych. Należy jednak mieć świadomość, że nawet ¼ pacjentów traci owłosienie na całej głowie. Opisując symptomy łysienia plackowatego, należy zauważyć, że mimo podłoża zapalnego choroby, objawy takie jak np. rumień, często nie są obserwowane (stan zapalny przebiega subklinicznie). W niektórych przypadkach pacjenci mogą skarżyć się na świąd, z kolei wcześniej wspomniane zmiany w obrębie paznokci nie są aż tak częstym objawem.
Obecny stan wiedzy nie pozwala niestety jednoznacznie stwierdzić, jakie oznaki mogą poprzedzać pojawienie się omawianej przypadłości. Mając jednak pewne podejrzenia, z pewnością warto skorzystać z porady specjalisty. Konsultacja lekarska niekoniecznie musi odbyć się przy tym w ramach tradycyjnej wizyty w gabinecie. Postawienie diagnozy, omówienie jednostki chorobowej i co najważniejsze, szybkie wdrożenie odpowiedniego leczenia umożliwi także wygodna dla pacjenta konsultacja online.
Każde schorzenie skóry głowy może przebiegać w różnorodny sposób. Podobnie jest z łysieniem plackowatym. U pewnych pacjentów szybko udaje się osiągnąć remisję zmian skórnych, jednak u części choroba może przybrać postać postępująco-nawracającą.
Doświadczony lekarz dermatolog jest w stanie postawić diagnozę i rozpoznać łysienie plackowate na podstawie obrazu klinicznego oraz szczegółowego wywiadu. Przydatna może okazać się także precyzyjna ocena zmian wykonana przy użyciu dermatoskopu. W przypadkach wątpliwych może zostać zlecona trichoskopia, trichogram czy badanie histopatologiczne wycinka zmiany skórnej, celem wykluczenia innego podłożona wypadania włosów.
W leczeniu choroby autoimmunologicznej, takiej jak łysienie plackowate, zastosowanie znalazły leki immunosupresyjne. Do miejscowego stosowania wykorzystuje się glikokortykosteroidy odpowiedniej klasy (siły działania), które aplikuje się w postaci kremów, maści, żelów, płynu i pianek. W określonych przypadkach można wykonać zabieg ostrzykiwania ognisk glikokortykosteroidem (w tym celu wykorzystuje się triamcynolon). W zaawansowanej postaci choroby można zastosować glikokortykosteroidy w formie doustnej (zaczynając od wysokiej dawki ze stopniową redukcją ilości stosowanego środka), jak i glikokortykosteroidy w dużych dawkach podawane dożylnie w warunkach szpitalnych w 3-dniowych cyklach, powtarzanych co 4 tygodnie.
W przypadku braku skuteczności klasycznych terapii i objęciu chorobą znacznej powierzchni ciała, można rozważyć miejscową immunoterapię za pomocą diphenylcyclopropenonu (DPCP) bądź estru dwubutylowego kwasu skwarowego (SADBE). Substancje te, aplikowane miejscowo, powodują modulację cytokin w obrębie zmian skórnych i hamowanie aktywności specyficznych limfocytów T. W sytuacji, gdy choroba utrzymuje się długo, można wziąć pod uwagę również terapię systemową metotreksatem (MTX) w dawce 15-25 mg na tydzień, połączoną z prednizolonem 10 mg dziennie.
Najnowszą, bardzo atrakcyjną metodą walki z łysieniem plackowatym jest terapia lekami biologicznymi, których skuteczność potwierdzono w leczeniu innych chorób autoimmunologicznych, takich jak łuszczyca, reumatoidalne zapalenie stawów czy atopowe zapalenie skóry. Jednym z nich jest abatacept, będący białkiem fuzyjnym zawierającym fragment antygenu 4, związanego z ludzkim limfocytem T (CTLA-4) i powodującym blokowanie komórek prezentujących antygen, co skutkuje zatrzymaniem stanu zapalnego.
Zarówno najnowsze publikacje, jak i rzetelne badania kliniczne wskazują inhibitory kinaz JAK (inhibitory kinaz janusowych) jako najbardziej obiecujące leki biologiczne na łysienie plackowate. Pierwszym lekiem z tej grupy, który okazał się skuteczny, jest tofacytynib, stosowany w przypadku ciężkiej postaci łysienia plackowatego, łysienia całkowitego i uogólnionego. Podaje się go pacjentom w dawce 5 mg dwa razy dziennie, doustnie. Po 3 miesiącach oceniana jest tolerancja i odpowiedź kliniczna, a w zależności od danego przypadku, leczenie może być kontynuowane. U ok. 2/3 osób, którym aplikowano tofacytynib, po trzymiesięcznym okresie terapeutycznym widoczna jest przynajmniej częściowa remisja ognisk łysienia. Badania nad kolejnymi lekami biologicznymi trwają. Naukowcy nie ustają w wysiłkach i jedynie kwestią czasu jest wyraźny dalszy postęp w leczeniu łysienia plackowatego.
Dermatologia jest dziedziną medycyny zajmującą się chorobami skóry oraz jej przydatków. Dermatologia jest nauką obejmującą choroby ogólnoustrojowe objawiające się na skórze jak toczeń, rumień guzowaty, sklerodermia, oraz tak niebezpieczne...
W solarium są wykorzystywane lampy UV, służące do opalania skóry ciała. Lampy te w większości odpowiadają ze emisją promieniowania UVA, które powoduje szybką pigmentację skóry bez wytworzenia rumienia. W bardzo niewielkim...
Kleszcze stanowią zagrożenie dla naszego zdrowia ze względu na patogeny jak bakterie, wirusy czy pierwotniaki, które przenoszą. Chorobą, do której najczęściej dochodzi w wyniku ukłucia i żerowania kleszcza w ludzkiej skórze jest borelioza.
